Πώς επηρεάζόμαστε σε περιόδους έξαρσης μολυσματικών νόσων; Γιατί η online πορνογραφία βλάπτει τη σεξουαλική μας υγεία; Ποιοι παράγοντες επιδρούν στη διαμόρφωση του σεξουαλικού μας προσανατολισμού; Ο δρ. Πέτρος Λεβούνης είναι καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Rutgers στο Νιου Τζέρζι και πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ένωσης.
Γεννήθηκε το 1962 στον Πειραιά και είναι απόφοιτος του Κολεγίου Αθηνών. Πριν αναλάβει επικεφαλής του Ψυχιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Rutgers, διετέλεσε διευθυντής του Ινστιτούτου Εθισμού της Νέας Υόρκης στο Πανεπιστήμιο Columbia από το 2002 έως το 2013 .
Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή των πανεπιστημίων του Στάνφορντ και της Πενσιλβάνια και έχει συμμετάσχει στα διοικητικά συμβούλια της Αμερικανικής Εταιρείας Ιατρικής Εξάρτησης (ASAM) και του Αμερικανικού Συμβουλίου Ιατρικής Εξάρτησης.
Τέλος, είναι συγγραφέας πολυάριθμων βιβλίων, μεταξύ των οποίων το «Motivational Interviewing for Clinical Practice», ο «Οδηγός τσέπης για την αξιολόγηση και θεραπεία των εθισμών» («Pocket guide to addiction assessment and treatment») και oι «Τεχνολογικοί εθισμοί» («Technological Addictions»).
Πάρα πολύς κόσμος έχει αποκτήσει εξάρτηση από τη διαδικτυακή πορνογραφία. Ξέρετε, μέσω της ηλεκτρονικής πορνογραφίας οι χρήστες διαμορφώνουν μια εντελώς εσφαλμένη και στρεβλή εικόνα για τη σεξουαλική πράξη. Άνθρωποι έχουν καταστραφεί επειδή αυτά που βλέπουν στην οθόνη και θεωρούν αληθινά απέχουν παρασάγγας από την πραγματικότητα.
Η συνάντησή μας έγινε μέσω Zoom. Στις ΗΠΑ ήταν νωρίς το πρωί, ενώ στην Αθήνα αργά το απόγευμα. Όση ώρα συζητούσαμε είχα μπροστά μου έναν άνθρωπο φιλικό, ευδιάθετο και με ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ. Ο ίδιος κατάγεται από το όμορφο νησί των Κυθήρων και όταν του το επιτρέπει το επιβαρυμένο του πρόγραμμα, επισκέπτεται την Ελλάδα μαζί με τον Δανό σύζυγό του Λούκας.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τις συνέπειες της υγειονομικής κρίσης, τις εξαρτήσεις, την ψυχιατρική, την ομοφυλοφιλία, το υποσυνείδητο αλλά και τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
— Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας;
Οι συνέπειες της πανδημίας, ο εγκλεισμός και η κοινωνική απομόνωση. Θεωρώ ότι η ζωή μας έγινε πιο ευάλωτη και όλο αυτό εξελίχθηκε σε μια τραυματική εμπειρία. Η κανονικότητα όπως την ξέραμε μετασχηματίστηκε. Όσα θεωρούσαμε δεδομένα, κατέρρευσαν, ενώ το εφήμερο έγινε βασικό μέρος της καθημερινότητάς μας. Επίσης, να σημειώσουμε ότι δεν βρισκόμαστε στο τέλος της υγειονομικής κρίσης – ας πούμε ότι πέρασαν τα χειρότερα.
— Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το ψυχικό αποτύπωμα της πανδημίας;
Η πανδημία του κορωνοϊού συνοδεύτηκε από πολλαπλές απώλειες: υλικές, κοινωνικές, ψυχικές και φυσικά ανθρώπινων ζωών. Προκάλεσε άγχος, αγωνία, ανασφάλεια και στρες. Οι άνθρωποι ακόμη και σήμερα φοβούνται. Επίσης, όσον αφορά τις εξαρτήσεις, είδαμε ότι τα ποσοστά εναλλάσσονταν ανάλογα με τη βαρύτητα της εξάρτησης.
Για παράδειγμα, παρατηρήσαμε κάποια βελτίωση στα στοιχεία όσον αφορά ανθρώπους που είχαν μια ελαφριά μορφή αλκοολισμού.
Από την άλλη, στις πιο βαριές μορφές εξάρτησης, επί παραδείγματι από οπιούχα, δυστυχώς είχαμε πολλές περιπτώσεις που ενώ πήγαιναν πολύ καλά με τη θεραπεία τους, τελικά υποτροπίασαν. Ουσιαστικά, όσοι πάσχουν από ελαφρύτερες μορφές εθισμού είχαν μια βελτίωση, εν αντιθέσει με τους βαριά πάσχοντες.
— Υπάρχει συνταγή ώστε ένας άνθρωπος να μην αγχώνεται ή να μην έχει έγνοιες;
Ξέρετε, υπάρχει και το παραγωγικό και το δημιουργικό στρες, και είναι τελείως διαφορετικό από το παθολογικό άγχος. Επομένως, το ζήτημα είναι να μην άγχεσαι άσκοπα. Δηλαδή, σημασία έχει πώς το διαχειρίζεσαι. Μερικές φορές, μάλιστα, χρειάζεται να προσθέτουμε και λίγο δημιουργικό άγχος στη ζωή μας.
— Έχετε γράψει αρκετά βιβλία με θέμα τον εθισμό. Με ποιους τρόπους μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε, είτε πρόκειται για τεχνολογικό εθισμό, είτε για ναρκωτικά, είτε για αλκοολισμό;
Υπάρχουν τρεις κύριες κατηγορίες παρεμβάσεων στη θεραπεία του εθισμού: φάρμακα, ψυχοθεραπεία και τρόποι αλληλοβοήθειας, όπως οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί. Εμείς, αρκετά συχνά, χρησιμοποιούμε τέτοιες παρεμβάσεις με συνδυαστικό τρόπο.
— Επειδή το ερευνητικό σας αντικείμενο εστιάζει στις εξαρτήσεις και ειδικά σε εκείνες που αφορούν το διαδίκτυο και την τεχνολογία, ποια ήταν η επίδραση της πανδημίας σε αυτές;
Αρχικά, να πούμε ότι για πολλούς ανθρώπους η προβληματική χρήση του διαδικτύου είναι πιθανό να λειτουργεί ως αγχολυτικό, αλλά την ίδια στιγμή έχει πολλαπλές συνέπειες στην πραγματική ζωή. Επιπρόσθετα, υπάρχουν πολλοί τρόποι έκφρασης αυτού του εθισμού, π.χ. μέσω του online τζόγου, του gaming, του online dating αλλά και του cyber sex. Πάρα πολύς κόσμος έχει αποκτήσει εξάρτηση από τη διαδικτυακή πορνογραφία.
Ξέρετε, μέσω της ηλεκτρονικής πορνογραφίας οι χρήστες διαμορφώνουν μια εντελώς εσφλαμένη και στρεβλή εικόνα για τη σεξουαλική πράξη. Άνθρωποι έχουν καταστραφεί επειδή αυτά που βλέπουν στην οθόνη και θεωρούν αληθινά απέχουν παρασάγγας από την πραγματικότητα.
Έχουν την άποψη ότι κανείς δεν είναι αρκετός για τους ίδιους. Ουσιαστικά, τίποτα δεν μοιάζει με αυτό που παρουσιάζεται ως αληθινό στη διαδικτυακή πορνογραφία, κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνουν την αξιοπρέπειά τους, την αυτοπεποίθησή τους και στο τέλος να μαραζώνουν.
— Το ίδιο δεν θα λέγαμε ότι ισχύει και για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Δεν έχουν επηρεαστεί τα ισχύοντα πρότυπα από τα social media, π.χ. από το Instagram;
Αναφέρεστε στο σύνδρομο του FOMO, το οποίο προέρχεται από τις λέξεις Fear Of Missing Out. Πρόκειται για τον φόβο που δημιουργείται σε πολλούς ανθρώπους μέσα από την ενασχόλησή τους με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μήπως χάσουν κάτι ή να αφήσουν μια ευκαιρία να πάει χαμένη. Είναι ένα ιδιαίτερα αγχωτικό συναίσθημα που προκύπτει όταν νιώθεις ότι κάτι πολύ ενδιαφέρον συμβαίνει κάπου αλλού και δυστυχώς εσύ το χάνεις.
Για παράδειγμα, βλέποντας άλλους διαδικτυακούς φίλους σου να ανεβάζουν εικόνες που αποτυπώνουν πόσο όμορφα περνούν στις διακοπές τους, όταν τους βλέπεις να είναι συνεχώς χαρούμενοι και να ταξιδεύουν, μπαίνεις στη διαδικασία να συγκριθείς μαζί τους. Οπότε αισθάνεσαι άβολα, νιώθεις ζήλια και φθόνο για τους άλλους και τελικά μετράς την ευτυχία μέσω ενός εικονικού κόσμου και όχι της πραγματικότητας.
Συγχρόνως, να πούμε ότι υπάρχει και κάτι θετικό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφού έχουν βοηθήσει λειτουργώντας ως μια προέκταση των διαπροσωπικών σχέσεων. Οι χρήστες τους έχουν την ευκαιρία να κάνουν νέες φιλίες αλλά και να παραμένουν συνδεδεμένοι με τους φίλους ή την οικογένειά τους.
— Ποια είναι η γνώμη σας για τον θεσμό του γάμου; Αρκετοί υποστηρίζουν ότι αποτελεί βασική αιτία κατάθλιψης για πολλούς ανθρώπους; Συμφωνείτε ή διαφωνείτε;
Εγώ πιστεύω ότι πολλοί που είναι εκτός θέλουν να μπουν και πολλοί που είναι εντός θέλουν να βγουν.
— Είστε ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος ψυχίατρος που εξελέγη στην προεδρία της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ένωσης. Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζεται ο σεξουαλικός μας προσανατολισμός;
Επίσημη απάντηση δεν υπάρχει, αλλά μέχρι σήμερα αυτό για το οποίο είμαστε σίγουροι είναι ότι διάφοροι παράγοντες, γενετικοί, ορμονικοί ή ανοσολογικοί, δρουν σε εμβρυακό στάδιο ή στην αρχή της παιδικής ηλικίας και επηρεάζουν σημαντικά τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
— Τι είναι η ψυχιατρική για σας;
Πρέπει να πω ότι λατρεύω την ετυμολογία της ελληνικής λέξης. Τελικά, η ψυχιατρική είναι η ιατρική και το φάρμακο της ψυχής, το οποίο ενσωματώνει τη σκέψη, το συναίσθημα και την πράξη. Θυμάμαι τι μου είπε ο πατέρας μου, ο οποίος ήταν παθολόγος, όταν του ανακοίνωσα ότι θα ασχοληθώ με την ψυχιατρική. «Στη δική μου ειδικότητα, το 80% των περιπτώσεων είναι καθημερινότητα και μόνο 20% έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Στην ψυχιατρική, το 20% είναι καθημερινότητα και 80% έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον». Τελικά, είχε δίκιο.
— Πώς μπορεί να ενταχθεί η παράμετρος της ψυχικής υγείας στις πολιτικές του μέλλοντος;
Τα καλά νέα εδώ είναι ότι αυτή η διαδικασία έχει ξεκινήσει ήδη τα τελευταία πέντε-δέκα χρόνια και έχει επιταχυνθεί σημαντικά λόγω της πανδημίας. Πολιτικοί, στελέχη δημόσιας υγείας, εκπαιδευτικοί, γονείς και το ευρύ κοινό είναι πρόθυμοι να εντάξουν την ψυχική υγεία στην ατζέντα και την καθημερινή τους εργασία.
— Υπάρχει υποσυνείδητο;
Ναι, φυσικά. Πρόκειται για το μη λογικό μέρος του εγκεφάλου μας.
— Ως ψυχίατρος τι απάντηση θα δίνατε στο ερώτημα τι είναι η ψυχή;
Από ιατρική άποψη, πρόκειται για μια ολιστική προσέγγιση της σκέψης, του συναισθήματος και της πράξης. Από φιλοσοφικής, κοινωνικής και καλλιτεχνικής οπτικής η απάντηση είναι πιο σύνθετη, αλλά πιθανώς πιο ακριβής.
- — Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
- Την ευτυχία και την καλοσύνη.
- Πηγή: https://www.lifo.gr/
