ΕΛΛΑΔΑ

Ένα σύγχρονο πολιτισμικό και γαστρονομικό κέντρο στη Στοά Αρσακείου

November 20, 2023

αρσακειο-στοα-τζαν — Η Στοά Αρσακείου. Φωτογραφία: https://justanumber.gr/

Γράφει η Έλενα Ντάκουλα *

Εδώ και μερικούς μήνες η εντυπωσιακή Στοά Αρσακείου (Πανεπιστημίου 49), έρημη και εγκαταλελειμμένη για αρκετά χρόνια, ετοιμάζεται πυρετωδώς για ν’ αποκτήσει ξανά ζωή και να μετατραπεί σε μια πρότυπη αγορά τροφίμων («Food Hall»), παρόμοια μ’ αυτές που υπάρχουν σε πόλεις του εξωτερικού.

Σύμφωνα με τον κ. Τριανταφυλλόπουλο, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Legendary Food, η οποία έχει αναλάβει, εξ ολοκλήρου, την επένδυση αξιοποίησης & αναμόρφωσης της Στοάς Αρσακείου, η οποία θα ολοκληρωθεί εντός του 2024 «στόχος δεν είναι να δημιουργηθεί απλά ένας ακόμη χώρος εστίασης, αλλά ένας υβριδικός πολιτιστικός πολυχώρος, που θα βασίζεται κατά κύριο λόγο στη γαστρονομία και θα προωθεί την ελληνική μεσογειακή διατροφή, παρέχοντας μια πλούσια εμπειρία στους επισκέπτες».

Για τον σκοπό αυτό, ενοικιάστηκαν, για 35 χρόνια, από την Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, οι ισόγειοι χώροι του Νέου Αρσακείου, έκτασης 12.000 τμ. περίπου, και εκεί θα δημιουργηθούν καταστήματα πώλησης ελληνικών μεσογειακών προϊόντων, χώροι εστίασης καθώς και μαγαζιά που θα διαθέτουν το λεγόμενο fine fast food.

Η Στοά Αρσακείου, είναι γνωστή και ως Στοά Ορφέως, από τον ομώνυμο κινηματογράφο, που κτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1930, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Α. Κριεζή, στον ακάλυπτο χώρο του τετραγώνου, ιδιοκτησίας εξ’ ολοκλήρου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (Σταδίου, Αρσάκη, Πανεπιστημίου & Πεσμαζόγλου), στη θέση που βρισκόταν το παρεκκλήσιο του Αρσάκειου Παρθεναγωγείου.

Το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο και το Νέο Αρσάκειο

Το νεοκλασικό τριώροφο (Πανεπιστημίου & Πεσμαζόγλου), οικοδομήθηκε την περίοδο 1846-1852, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Λ. Καυταντζόγλου, σε οικόπεδο που αγοράστηκε το 1841 από την Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, προκειμένου να στεγαστεί εκεί το Παρθεναγωγείο.

***Το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο (1960). Φαίνονται τα μαγαζιά που είχαν προστεθεί το 1945, στην πρόσοψη του κτιρίου.***

Όπως διαβάζουμε στην επίσημη ιστοσελίδα του Αρσακείου «Tόσος ήταν ο ενθουσιασμός για την οικοδόμηση του Παρθεναγωγείου, ώστε ακόμα και λίθους από την Ακρόπολη μετέφερε ο στρατός για να ολοκληρωθεί η οικοδομή. Οι λίθοι αυτοί επεστράφησαν στο μνημείο κατά την επισκευή του από τη ΔΕΠΟΣ».

Κύριος χορηγός, ήταν ο εγκατεστημένος στην Ρουμανία, εύπορος Ηπειρώτης γιατρός, Απόστολος Αρσάκης, ο οποίος ανέλαβε όλα τα έξοδα μέχρι την ολοκλήρωση του έργου, υπό τον όρο το σχολείο να έχει το όνομά του και να χρησιμοποιείται πάντοτε ως εκπαιδευτήριο. Κατόπιν δε της επιθυμίας του, η εκκλησία του σχολείου θα ήταν αφιερωμένη στην Αγία Αναστασία τη Ρωμαία, στη μνήμη της συζύγου του Αναστασίας.

Ο Αρσάκης πέθανε στο Βουκουρέστι το 1874, χωρίς όμως να μπορέσει ποτέ να δει από κοντά το «Αρσάκειον Παρθεναγωγείον».

Από το 1858 η Εταιρεία απέκτησε διαδοχικά τα παρακείμενα οικόπεδα, όπου το 1867, οικοδομήθηκε το «Τοσίτσειο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο», σε σχέδια του Λ. Καυταντζόγλου, με δωρεά της Ελένης Τοσίτσα (γωνία των οδών Σταδίου & Αρσάκη) το Νηπιαγωγείο των Απόρων (επί της Σταδίου), το Εξωτερικό Διδασκαλείο & Νηπιαγωγείο (γωνία των οδών Σταδίου & Πεσμαζόγλου).

Τα αρχικά κτίρια του 19ου αιώνα κατεδαφίστηκαν και τη θέση τους πήραν δύο νεότερα, που ολοκληρώθηκαν το 1925, από τον μηχανικό Αν. Θεοφιλά, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Μαρουδή, συγκροτώντας ένα σύγχρονο Μέγαρο, το Νέο Αρσάκειο (Σταδίου 44-46), διαμορφώνοντας ταυτόχρονα και τη Στοά Αρσακείου.

Η στοά, προέκταση της τότε οδού Πινακωτών, σήμερα Χ. Τρικούπη, περιλάμβανε γυάλινη οροφή, που παραπέμπει στα ευρωπαϊκά πρότυπα των galleries, ενώ στο κέντρο διαμορφώθηκε θόλος που επιτρέπει το φυσικό φως να διαχέεται στον χώρο καθώς και δημιουργία οκταγωνικής κάτοψης πλατεία. Η οροφή αυτή, επιτελούσε και έναν άλλον…. ρόλο, όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του Αρσακείου: «Πρόκληση για τις μαθήτριες τού Σχολείου αποτελούσε το γυάλινο στέγαστρο τής στοάς, στο οποίο έριχναν από τις τάξεις τους στραγάλια και άλλα μικρά αντικείμενα, προκαλώντας μεγάλο θόρυβο».

Το 1907, ο Γερμανός αρχιτέκτων Ernest Ziller ανέλαβε τα σχέδια αναμόρφωσης της πρόσοψης των κτιρίων (επί της οδού Σταδίου), προσθέτοντας τους πυργοειδείς τρούλους στις ελεύθερες γωνίες.

Το σχολικό συγκρότημα «μετακόμισε» το 1933 στο Ψυχικό και το 1934 το κτίριο ενοικιάστηκε στο Δημόσιο και στέγασε τα δικαστήρια, έως τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Το μαγαζιά που είχαν προστεθεί στην πρόσοψη της Πανεπιστημίου το 1945, αφαιρέθηκαν και το κτίριο αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή, κατά την ριζική ανακαίνιση που έγινε το 1996 από την ΔΕΠΟΣ, βάσει της μελέτης του Α. Καλλιγά. Σήμερα, το Μέγαρο αποτελεί έδρα του Συμβουλίου Επικρατείας.

Στην Στοά Αρσακείου στεγάστηκαν εμπορικά μαγαζιά, κυρίως με δερμάτινα είδη καθώς και το ιστορικό κατάστημα με σημαίες του Μικρασιάτη, Ηλ. Κοκκώνη. Μεταξύ άλλων υπήρχε και ένα κατάστημα-τρύπα που πουλούσε βιεννέζικα έπιπλα. Εκεί λειτούργησε από το 1900 το Καφενείο του Σιγάλα, γνωστό στέκι πολιτικών αλλά και αργότερα δικηγόρων, λόγω των δικαστηρίων.

***Το Καφέ του Σιγάλα στην Στοά Αρσακείου***

Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του Γ. Καιροφύλλα «Η Αθήνα και οι Αθηναίοι», σε μία συνέντευξη που έδωσε ο Νίκος Σιγάλας (εγγονός του ιδρυτή του καφενείου) «εδώ πέρα αυτό το καφενείο ήταν ένα εντευκτήριο, όπου ερχόταν άνθρωποι σαν τον Παπάγο, όταν ακόμη ήταν επίλαρχος, τον δήμαρχο Κοτζιά, τον Μέρλιν που πρωτoέφερε τα πορτοκάλια [ ]. Από εδώ έφυγε ο Χρήστος Λαδάς και μετά από ένα τέταρτο της ώρας μάθαμε ότι τον πυροβόλησαν μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Καρύτση. Αυτό το καφενείο ήταν μία μικρή Βουλή κι ένα πανεπιστήμιο, όπου έβγαζαν νόμους και αποφάσεις. Εδώ ήταν οι νόμοι και τα θέσφατα».

Στο εσωτερικό του καφενείου, γυρίστηκε μέρος της ταινίας του Θ. Αγγελόπουλου «Ταξίδι στα Κύθηρα», με τον Μάνο Κατράκη. Αργότερα εκεί στεγάστηκε το Cafe Ορφέας, στέκι για μουσικούς, συγγραφείς και καλλιτέχνες.

Στο ίδιο βιβλίο, διαβάζουμε για το διάσημο «Μυροπωλείον Δ.Ε. Μποτσαράκου» από το οποίον οι κομψές Αθηναίες και οι Αθηναίοι προμηθεύονται την περίφημη κολώνια Βιολέττα, τις βαφές τριχών και κάθε είδους αρώματα. Στου Μποτσαράκου λειτουργεί επίσης κουρείο και κομμωτήριο.

Στον ακάλυπτο χώρο του τετραγώνου, οικοδομήθηκε, το 1937, ο χειμερινός κινηματογράφος Ορφεύς, ένας από τους μεγαλύτερους και δημοφιλέστερους των Αθηνών της εποχής.

***Οίκος Δημητρίου Ε. Μποτσαράκου (1890)***

Στο υπόγειο του κινηματογράφου, στεγάστηκε από το 1954 το Θέατρο Τέχνης, το «Υπόγειο» του Καρόλου Κουν και η δραματική του σχολή. Ο κινηματογράφος κατεδαφίστηκε το 1989.

Η Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5) αποτελούσε τμήμα της Στοάς Αρσακείου και ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1996 από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, στο πλαίσιο των 160 χρόνων από την ίδρυσή της (1836.)