Μεταξύ των 32 ντοκουμέντων που εντοπίσαμε στο National Archives στο Kew του Λονδίνου υπάρχει ένα που αναφέρεται στον εφοδιασμό κατασκόπων στην Κρήτη χρησιμοποιώντας τα Μικρασιατικά παράλια, όπως συνέβαινε με τα Δωδεκάνησα. Η αποστολή ξεκίνησε από τα Τουρκικά παράλια και σταματώντας στα ξερονήσια που υπάρχουν στο Καρπάθιο πέλαγος συνέχισε για την Κρήτη.
Επιχείρηση «Stranger II»
Στις 22 Αυγούστου 1944 το «Άγιος Στέφανος», με πλοίαρχο τον Captain G.C. Wilkinson και πλήρωμα τους Δ. Πιτσάκη, R. Ramsay, T. Hyde και Γ. Κανακάρη, περίμενε στο Tcherce το πλοίο εφοδιασμού «Θράκη» για να πάρει τα εφόδια με προορισμό την Βόρειο ακτή της Κρήτης: (35ο 20′ 42” – 25ο 40′ 36”).
Όταν όλο το φορτίο (περίπου δέκα τόνοι) φορτώθηκε, εκτός από το κατάστρωμα, το μπροστινό διαμέρισμα του πλοίου και η καμπίνα ήταν γεμάτα αφήνοντας λίγο χώρο για να κοιτάζουν τον χάρτη και να λειτουργεί ο ασύρματος. Για να ελαφρύνουν το πλοίο, άφησαν στην Απλοθήκα τα εφεδρικά πυρομαχικά. Τo καταστρώματα ήταν δυο ίντσες πάνω από την θάλασσα και θα έπρεπε να επιλέξουν τον καιρό που θα ταξίδευαν. Στην πραγματικότητα, αν και βαρυφορτωμένο, το πλοίο ήταν πιο άνετο στη θάλασσα παρά όταν ήταν άδειο.
Στις 25 Αυγούστου πήγαν στο νησί Baba. Οι Τούρκοι εκεί, πρόσφατα καλά «λαδωμένοι» από το «Κωνσταντίνος», ήταν φιλικοί.
Στις 27 Αυγούστου επειδή ο καιρός ήταν δυσοίωνος αποφάσισαν να περάσουν γύρο από τον κάβο Κριό για να βρουν καλύτερο καταφύγιο, αλλά τους πυροβόλησαν από το ακρωτήρι και επέστρεψαν στο Baba, ίσως επειδή δεν ανάρτησαν σημαία ή επειδή οι Τούρκοι στον κάβο Κριό είχαν γίνει δύσκολοι.
Στις 23:00 ο καιρός είχε φτιάξει και φύγανε από το ακρωτήρι Παλαμίδα για τα Τρία Νησιά, περνώντας μεταξύ Νισύρου και Τήλου, με πρώτο άλμα το νησί Καμήλα.
Στις 02:00 της 28ης Αυγούστου είχαν φύγει για τα Τρία Νησιά και άρχισαν να νιώθουν τον κυματισμό και τον άνεμο από ΔΝΔ που αυξήθηκε γρήγορα.
Στις 04:45 η Σύρνα είχε εμφανιστεί προς Βορά περίπου 3½ μίλια μακριά όταν ένα πλοίο φάνηκε ξαφνικά στα δεξιά της πλώρη κατεβαίνοντας με δύναμη, το “Άγιος Στέφανος” έπρεπε να στρίψει για να αποφύγουν τη σύγκρουση. Πήγαινε ΝΝΑ με ταχύτητα 8 μιλίων και προφανώς δεν τους είδε, ήταν περίπου 50 τόνων με οπλοπολυβόλο στην πρύμη. Για κάθε ενδεχόμενο είχαν και αυτοί ετοιμάσει τα όπλα τους.
Στις 06:00 πλέοντας γύρω από τα Τρία Νησιά, ο άνεμος από τα ΒΒΔ έπνεε με 6 μποφόρ και με άσχημη θάλασσα. Το «καταφύγιο για κάθε καιρό» που αναφερόταν στο «Mediterranean Pilot» δεν βρέθηκε και πήγανε στην Σύρνα.
Στις 07:10 μπήκανε στον Ν.Α. όρμο (36o 20′ – 26o 43′). Ο Ramsay και ο Κανακάρης βγήκαν στη στεριά για αναγνώριση. Επιστρέφοντας σε μισή ώρα ανάφεραν ότι δεν είδαν τίποτα παρά μόνο κατσίκες και ένα σπίτι 3 μίλια προς τα βόρεια.
Έπλευσαν προς στον όρμο Κισσό που είναι λιγότερο εκτεθειμένος από τη μεριά της θάλασσα. Η Σοφράνα ήταν καθαρά ορατή περίπου 20 μίλια μακριά και νιώθοντας άβολα στην Σύρνα αποφάσισαν να πάνε εκεί με τη θάλασσα να έρχεται από τα δεξιά. Το ταξίδι ήταν αβάσταχτο, πήγανε άλλα 15 μίλια μέχρι το νησί Καμήλα (35o 51′ – 26o 15′) όπου αγκυροβόλησαν στις 13:30.
Είχαν αναρτημένη την ελληνική σημαία. Δεν είδαν κανένα πλοίο, και ξεκίνησαν κανονικές σκοπιές, ένας στην ξηρά με καλή θέα και ένας στο πλοίο.
Στις 29 Αυγούστου, μεταξύ 02:30 και 05:00, παρατηρήθηκε ένα φως να κινείται μπρος και πίσω μεταξύ 170o and 195o μοιρών. Τις περισσότερες φορές μόνο μια δέσμη μπορούσε να φανεί, αλλά μερικές φορές το ίδιο το φως ερχόταν πάνω από τον ορίζοντα.
Η απόσταση από το Καμήλα για την Κρήτη είναι 42 μίλια. Είχαν προγραμματίσει να φύγουν στις 18:00 για να έχουν 2 ώρες στο κάθε άκρο της νύχτας. Ο άνεμος συνέχισε ΔΒΔ κρατώντας τη θάλασσα ψηλά.
Στις 19:45 αναχώρησαν από το Καμήλα για το ακρωτήριο Τραπάνι. Είχαν σχέδιο, χάρτη και αεροφωτογραφία της ακτής, αλλά και οι τρεις τους «αρνήθηκαν» να βοηθήσουν. Στο Τραπάνι έπρεπε να εξαρτηθούν από το σήμα.
Ο άνεμος έπεφτε για μερικές ώρες με τη δύση του ηλίου και μετά ξανασηκωνόταν, υπήρχε μεγάλο κύμα από τα Δυτικά. Ο Πιτσάκης ήταν της γνώμης να γυρίσουν πίσω, ακόμη και ο Κανακάρης που είχε εγγυηθεί ότι θα ξεφορτώσει ό,τι καιρό κι αν είχε, άρχισε να φαίνεται αμφίβολος. Ο πλοίαρχος περίμενε να φτάσουν πιο κοντά για να δει αν θα άξιζε να προσπαθήσουν. Ο άνεμος άρχισε να το γυρίζει ΝΔ που σήμαινε λιγότερη έκθεση στον τόπο του ραντεβού.
Στις 30 Αυγούστου φάνηκε το ακρωτήρι Σπιναλόγκα και μετά το Τραπάνι που ήταν εύκολο να εντοπιστούν. Στις 01:00 ο άνεμος ήταν δυτικός με 5 μποφόρ, το φως του φεγγαριού καλυπτόταν από ρηπίδες νερού από την θάλασσα, οι σύντροφοι από την ακτή θα τους έβλεπαν μόνο περίπου ένα μίλι μακριά.
Στις 10:30 διέκριναν το Τραπάνι και στις 01:35 είδαν το σήμα. Στις 01:40 αγκυροβόλησαν 30 μέτρα από την ακτή. Ο άνεμος φυσούσε ΝΔ με 6 μποφόρ και το κύμα ερχόταν απότομο κατά μήκος της ανοιχτής ακτής. Αν και υπήρχε βάθος πιο κοντά, υπήρχαν βράχοι και με αυτόν τον καιρό δεν έπαιρναν κανένα ρίσκο. Το πλοίο σκαμπανέβαζε ανησυχητικά αλλά δεδομένου ότι δεν εξόκειλε φαινόταν ότι θα μπορούσαν να αποβιβάσουν τα εφόδια. Ο Κανακάρης χειρίστηκε άριστα την λέμβο κάνοντας επτά ταξίδια. Η φόρτωση της λέμβου ήταν θέμα να αρπάξει ένα πακέτο κάθε φορά που χόρευε εντός της εμβέλειας του πλοίου. Η εκφόρτωση σε μια βραχώδη παραλία με απότομα βράχια δεν ήταν εύκολη.
Ο Lt. White, O.C. επιβιβάστηκε από την ακτή και του έδωσαν τον κατάλογο των εφοδίων και τα υπόλοιπα φύλα του «Αέρα» (εκδιδόταν στον Λίβανο) και τα φυλλάδια της «Συμφωνίας του Λιβάνου» (μεταξύ αρχηγών ελληνικών πολιτικών παρατάξεων και αντιστασιακών οργανώσεων).
Στις 03:00 όλα τα εφόδια είχαν αποβιβαστεί και ξεκινήσαν για την επιστροφή. Με τον αέρα και την θάλασσα να έρχονται από τα δεξιά φτάσανε στο Καμήλα χωρίς επεισόδια στις 08:50. Απ’ εκεί συνέχισαν για άλλη αποστολή στην Κάρπαθο.
WWII – Supplying spies in Crete – 8th
By Manolis Cassotis
Among the 32 documents we located at the National Archives in Kew, London is one that refers to the supply of spies in Crete using the Asia Minor coast, as was the case with the Dodecanese. The expedition started from the Turkish coast and, stopping at the islets that exist in the Karpathian sea, continued to Crete.
Mission «Stranger II»
On August 22, 1944, “Saint Stefanos” captained by G.C. Wilkinson and crew of D. Pitsakis, R. Ramsay, T. Hyde and G. Kanakaris, waited at Tcherce for the supply ship “Thraki” to take the supplies destined for the North coast of Crete: (35th 20′ 42” – 25th 40′ 36”).
When all the cargo (about ten tons) was loaded, except for the deck, the forward compartment of the ship and the cabin were full leaving little room for looking at the map and working the wireless. To lighten the ship they left the spare ammunition in Aplothica. The decks were two inches above the sea and they would have to choose the weather in which to travel. In fact, although heavily loaded, the ship was more stable at sea than when empty.
On August 25th they went to Baba Island. The Turks there, recently well “oiled” by “Constantinos”, were friendly.
On August 27, because the weather was inauspicious, they decided to go around Cape Krio to find a better shelter. But they were fired upon from the cape and returned to Baba, perhaps because they did not hoist a flag, or because the Turks at Cape Krio had become difficult.
At 23:00 the weather had improved and they left Cape Palamida for the Three Islets passing between Nisyros and Tilos, the first stop on the way to Kamila Island.
At 02:00 on August 28th they left for the Three Islands and began to feel the swell and wind from the NNE which increased rapidly.
At 04:45 Syrna had appeared to the North about 3½ miles away when a ship was suddenly seen on the starboard bow coming down hard, “Saint Stefanos” had to turn to avoid collision. It was going SE at 8 mph and apparently didn’t see them; it was about 50 tons with a gun in the stern. Just in case, they also had their weapons ready.
At 06:00, sailing around the Three Islets, the wind from the NW was blowing at 6 Beaufort with a rough sea. The “all-weather shelter” mentioned in the “Mediterranean Pilot” was not found and they went to Syrna.
At 07:10 they entered the N.E. bay (36o 20′ – 26o 43′). Ramsay and Kanakaris went ashore to explore. Returning in half an hour they reported seeing nothing but goats and a house 3 miles to the north.
They sailed towards Kissos Bay which is less exposed from the seaside. Sofrana was clearly visible about 20 miles off and feeling uneasy at Syrna they decided to go with the sea coming from the starboard. The journey was unbearable and they went another 15 miles to Kamila Island (35o 51′ – 26o 15′) where they anchored at 13:30.
They had hoisted the Greek flag. They saw no ship and started regular lookouts, one ashore with a good view and one aboard.
On August 29, between 02:30 and 05:00, a light was observed moving back and forth between 170o and 195o degrees. Most of the time only a beam could be seen but sometimes the light itself came over the horizon.
The distance from Kamila to Crete is 42 miles. They were scheduled to leave at 6:00 PM, so they would have 2 hours at either end of the night. The wind continued NW keeping the sea high.
At 19:45 they left Kamila for Cape Trapani. They had a plan, a map and an aerial photograph of the coast, but all three “refused” to help, they had to depend on the signal from the shore.
The wind would drop for a few hours at sunset and then pick up again, there was a big swell from the West. Pitsakis believed that they should turn back, and even Kanakaris who had guaranteed to unload whatever the weather, began to look doubtful. The captain waited until they got closer to see if it would be worth trying. The wind started to turn SW, which meant less exposure at the rendezvous point.
On August 30th Cape Spinalonga was seen and then Trapani which were easy to spot. At 01:00 the wind was westerly at 5 Beaufort, the moonlight was obscured by shoals of water from the sea, the shore spies could only see them about a mile off.
At 10:30 they sighted Trapani, and at 01:35 they sighted the signal. At 01:40 they anchored 30 meters from the shore. The wind was SW at 6 Beaufort and the waves were coming steeply across the shore. Although there was depth closer there were rocks and, in this weather, they were taking no chances. The ship was going up and down, but since it wasn’t capsizing it looked like they might be able to land the supplies. Kanakaris handled the dinghy perfectly making seven trips. Loading the dinghy was a matter of grabbing a package every time it danced within range of the ship. Landing on a rocky beach with steep cliffs was not easy.
Lt. White boarded from the coast and gave him the list of supplies and copies of “Aera” (issued in Lebanon) and the leaflets of the “Lebanese Agreement” (between leaders of Greek political factions and resistance organizations).
By 03:00, all supplies had been landed and started for the return trip. With the wind and sea coming from the east they reached Kamila without incident at 08:50. From there they continued to Karpathos for another mission.
