Στις 13 Μαΐου 1943, οι Σύμμαχοι εκκαθάρισαν τη Βόρεια Αφρική από τους Γερμανο-Ιταλούς και στις 10 Ιουλίου έγινε η απόβαση στη Σικελία, με αποτέλεσμα στις 25 Ιουλίου να πέσει η Κυβέρνηση Μουσολίνι. Η Ιταλία κουρασμένη προσπαθούσε να βγει από τον πόλεμο, ενώ οι αντιμαχόμενοι προετοιμάζονταν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και να εκμεταλλευτούν τις αναμενόμενες εξελίξεις.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, μόλις ανακοινώθηκε η ανακωχή της Ιταλίας με τους Συμμάχους, οι Γερμανοί επιβλήθηκαν των Ιταλών στη Ρόδο, ενώ δυο μέρες πιο μπροστά είχαν αποβιβαστεί στην Κάρπαθο. Οι Σύμμαχοι με την συνεργασία των Ιταλών κατέλαβαν την Κω και τη Λέρο, αλλά τον Οκτώβριο του 1943, επανερχόμενοι οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Κω, και ένα μήνα αργότερα μετά από σκληρή μάχη, καταλαμβάνουν και τη Λέρο. Έτσι, τρεις μήνες μετά την Ανακωχή, τα Δωδεκάνησα περιήλθαν υπό Γερμανική κατοχή, εκτός του Καστελόριζου που το είχαν καταλάβει οι Σύμμαχοι, αμέσως μετά την ανακοίνωση της ανακωχής της Ιταλίας με τους Συμμάχους, και το χρησιμοποιούσαν ως προωθημένη βάση. Από το Καστελόριζο συνέχιζαν να παρενοχλούν τους Γερμανούς με κατασκοπευτικά κλιμάκια και επιδρομές από τα Μικρασιατικά παράλια.
Στις 25 Σεπτεμβρίου 1944 οι Σύμμαχοι κατέλαβαν την Σύμη όπου εγκαταστάθηκε ο «Ιερός Λόχος» και η 281η Ινδική Ταξιαρχία, και χρησιμοποιώντας την ως προωθημένη βάση άρχισαν μεμονωμένες επιθέσεις εναντίον των Γερμανών στα άλλα νησιά.
Στις 4 Οκτωβρίου 1944, οι τελευταίοι Γερμανοί έφυγαν από την Κάρπαθο και την επομένη ξεσηκώθηκαν οι Καρπάθιοι εναντίον των Ιταλών που συνεργάζονταν με τους Γερμανούς και άφησαν στην θέση τους, και απελευθέρωσαν την Κάρπαθο και την γειτονική Κάσο. Στις 17 Οκτωβρίου, οι Άγγλοι ειδοποιημένοι από τους Καρπάθιους που με ένα καΐκι δυο τόνων πήγαν στην Αίγυπτο, έφτασαν στην Κάρπαθο με τα αντιτορπιλικά Terpsichore και Cleveland και κατέλαβαν τα δυο νησιά.
Στις 28 Φεβρουαρίου 1945 οι Σύμμαχοι, προερχόμενοι από την Σύμη και χρησιμοποιώντας τον «Ιερό Λόχο» και μέρος της Ινδικής Ταξιαρχίας, επιτέθηκαν εναντίον των Γερμανών και την επομένη απελευθέρωσαν την Τήλο. Στην συνέχεια οι Γερμανοί άρχισαν να αποχωρούν και από τα άλλα μικρότερα νησιά, συγκεντρώνοντας της δυνάμεις τους στην Ρόδο, Λέρο, Κω και Κάλυμνο.
Στο μεταξύ, άρχισε να σφίγγει ο κλοιός γύρω από την Γερμανία. Οι Σύμμαχοι προχωρούν από τα Δυτικά και οι Ρώσοι από τα Ανατολικά. Η Γερμανική αντίσταση άρχισε να καταρρέει και στις 29 Απριλίου ο Χίτλερ αυτοκτόνησε. Στις 7 Μαΐου 1945, ο στρατηγός Alfred Jodl, αρχηγός των Γερμανικών Δυνάμεων, υπέγραψε με τους Συμμάχους την άνευ όρων παράδοση των Γερμανών.
Αλλά, σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, όπως στην Νορβηγία, στα Βρετανικά νησιά Channel Islands που βρίσκονται στο στενό της Μάγχης στα Γαλλικά παράλια, η δυτική Κρήτη, η Ρόδος με ορισμένα νησιά της Δωδεκανήσου βρίσκονται υπό Γερμανική κατοχή και έπρεπε να παραδοθούν στους Συμμάχους βάση της προβλεπόμενης διαδικασίας.
Το ίδιο βράδυ της 7ης Μαΐου 1945, ο στρατηγός Alfred Jodl διέταξε τον ταξίαρχο Otto Wagener να παραδώσει στους Συμμάχους τα Δωδεκάνησα, και κατόπιν συνεννοήσεως με το Συμμαχικό στρατηγείο στην Σύμη, ο Wagener έρχεται με γερμανικό πλοιάριο απέναντι στο ακρωτήριο Αλεπώ, όπου τον περιέλαβε συμμαχικό αντιτορπιλικό και τον μετέφερε στην Σύμη.
Φτάνοντας στο λιμάνι, τον υποδέχθηκε ο αντισυνταγματάρχης Acland και τον οδήγησε στο σπίτι του Καψόπουλου που βρισκόταν το Συμμαχικό Στρατηγείο. Μετά από λίγο ήλθε ο αρχηγός των Συμμαχικών Δυνάμεων ταξίαρχος James Moffat με τον συνταγματάρχη Baird, τον Γάλλο πλοίαρχο Legge και τον συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε, αρχηγό του «Ιερού Λόχου».
Όταν ο ταξίαρχος Moffat ρώτησε τον Wagener αν δέχεται να υπογράψει την άνευ όρων παράδοση των Γερμανών στα Δωδεκάνησα, ο Wagener απάντησε: «Εκτελώ διαταγή, αν είχα το δικαίωμα δεν θα υπέγραφα».
Στην συνέχεια ο Wagener υπέγραψε, και έβγαλε το περίστροφο του και το παρέδωσε στον Moffat, που το έδωσε στον Τσιγάντε, λέγοντας του: «Το τρόπαιο αυτό ανήκει στον ‘Ιερό Λόχο’».
Στην πρόσοψη του κτηρίου που υπεγράφη η παράδοση της Δωδεκανήσου από τους Γερμανούς τοποθετήθηκε πινακίδα από τους Συμμάχους που αναφέρεται στο ιστορικό γεγονός. Αργότερα στην ίδια πρόσοψη εντοιχίστηκε το επίγραμμα που σύνταξε ο Φώτης Βαρέλης:
«Σήμερα κρυφομίλησε η Λευτεριά σε μένα,
πάψετε Δωδεκάνησα, να ’στε συλλογισμένα».
(Μέχρι την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων να δοθούν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα, υπήρχε η υπόνοια ότι ορισμένα από νησιά μπορούσαν να δοθούν στην Τουρκία).
Αμέσως μετά την υπογραφή της παράδοση της Δωδεκανήσου από τους Γερμανούς, οι Συμιακοί, μικροί και μεγάλοι, ξεχύθηκαν στους δρόμους κάτω στο λιμάνι με σημαίες τραγούδια και χορούς για να γιορτάσουν το ιστορικό γεγονός.
Την επομένη οι Συμμαχικές Δυνάμεις πήγαν από την Σύμη και κατέλαβαν την Ρόδο, όπου ακολούθησαν παρόμοιες πατριωτικές εκδηλώσεις, όχι μόνο από αυτούς που έμεναν στην πόλη, αλλά και από πολλούς άλλους που ήρθαν από τα χωριά.
Στις 15 Μαΐου 1945 έφτασε στην Ρόδο ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Αντιβασιλέας Δαμασκηνός, με το θωρηκτό «Αβέρωφ», ο οποίος τέλεσε τρισάγιο, επί του θωρηκτού «Αβέρωφ», υπέρ των πεσόντων Δωδεκανησίων. Μερικές μέρες αργότερα ακολούθησε στο Μαντράκι η «Παρέλαση της Νίκης», από στρατιωτικές δυνάμεις και τοπικές οργανώσεις.
Αυτή την μέρα, το τέλος μιας σκλαβιάς που κράτησε πάνω από έξι αιώνες, γιορτάζουν σήμερα όλοι οι Δωδεκανήσιοι, και μαζί τους όλος ο Ελληνισμός.
May 8th, 1945, in Symi, the Germans surrendered the Dodecanese to the Allies
On May 13, 1943, the Allies cleared North Africa of the German-Italians, and on July 10, the landing in Sicily took place, resulting in the fall of the Mussolini government on July 25. Italy was tired and trying to get out of the war, while the belligerents were preparing to adapt to the new reality and take advantage of the expected developments.
On September 8, 1943, as soon as Italy’s armistice with the Allies was announced, the Germans imposed themselves on the Italians in Rhodes, while two days earlier they had landed on Karpathos. The Allies, with the cooperation of the Italians, occupied Kos and Leros, but in October 1943, the Germans returned and occupied Kos, and a month later, after a hard battle, occupied Leros. Thus, three months after the Armistice, the Dodecanese came under German occupation, except for Kastellorizo, which the Allies had occupied immediately after the announcement of Italy’s armistice with the Allies and used it as a forward base. From Kastellorizo, they continued to harass the Germans with reconnaissance detachments and raids from the Asia Minor coast.
On September 25, 1944, the Allies occupied Symi where the “Holy Company” and the 281st Indian Brigade were stationed and, using it as a forward base, began isolated attacks against the Germans in the other Dodecanese islands.
On October 4, 1944, the last Germans left Karpathos and the next day the Karpathians revolted against the Italians who were collaborating with the Germans and left in their place, and liberated Karpathos and neighboring Kasos. On October 17, the British, notified by the Karpathians who went to Egypt with a two-ton boat, arrived in Karpathos with the destroyers Terpsichore and Cleveland and occupied the two islands.
On February 28, 1945, the Allies, coming from Symi and using the “Holy Company” and part of the Indian Brigade, attacked the Germans and the next day liberated Tilos. The Germans then began to withdraw from the other smaller islands, concentrating their forces on Rhodes, Leros, Kos and Kalymnos.
Meanwhile, the area around Germany began to tighten. The Allies were advancing from the West and the Russians from the East. German resistance began to collapse and on April 29 Hitler committed suicide. On May 7, 1945, General Alfred Jodl, commander of the German forces, signed the unconditional surrender of the Germans with the Allies.
But, in various parts of Europe, such as Norway, the British Channel Islands located in the English Channel on the French coast, western Crete, Rhodes and some islands of the Dodecanese are under German occupation and had to be surrendered to the Allies based on the prescribed procedure.
On the same evening of May 7, 1945, General Alfred Jodl ordered Brigadier General Otto Wagener to surrender the Dodecanese to the Allies, and after consultation with the Allied headquarters in Symi, Wagener arrived on a German ship opposite Cape Aleppo, where he was picked up by an Allied destroyer and transported to Symi.
Arriving at the port, he was greeted by Lt. Col. Acland and led him to the house of Kapsopoulos, where the Allied Headquarters was located. After a while the leader of the Allied Forces Brigadier General James Moffat arrived with Colonel Baird, French Captain Legge and Colonel Christodoulos Tsigande, leader of the “Holy Squadron”.
When Brigadier Moffat asked Wagener if he agreed to sign the unconditional surrender of the Germans in the Dodecanese, Wagener replied: “I am carrying out an order, if I had the right I would not sign.”
Wagener then signed and took out his revolver and handed it to Moffat, who gave it to Tsigande saying: “This trophy belongs to the ‘Holy Squadron'”.
On the facade of the building where the surrender of the Dodecanese was signed by the Germans, a sign was placed by the Allies referring to the historical event. Later, on the same façade, was inserted the epigram written by Fotis Varelis (in free translation):
«Today, Liberty spoke to me secretly,
Dodecanese, stop worrying».
(Until the decision of the Great Powers to give the Dodecanese to Greece was made, there was a suspicion that some of the islands could be given to Turkey).
Immediately after the signing of the Dodecanese surrender by the Germans, the Symians, young and old, poured into the streets, down to the port with flags, singing and dancing, celebrating the historic event.
The next day, the Allied Forces went from Symi and occupied Rhodes, where similar patriotic events followed, not only by those living in the city, but also by many who came from the villages.
On May 15, 1945, the Archbishop of Athens and All Greece, Viceroy Damascenos, arrived in Rhodes with the battleship “Averof”, who performs on the battleship a memorial service, in memory of the fallen Dodecanesians. A few days later, the “Victory Parade” followed in Mandraki, by Allied military forces and local organizations.
On this day, the end of a slavery that lasted over six centuries, is celebrated today by all the Dodecanese and all of Hellenism.
