Στο ΝΔ άκρο της Σύμης, από ένα στενό πορθμό μπαίνεις σε ένα ευρύχωρο κόλπο που ονομάζεται Πάνορμος και όπως γράφει ο Όμηρος: «ατραπιτοί τε διηνεκέες λιμένες τε πάνορμοι πέτραι τ’ ηλίβατοι και δένδρεα τηλεθόωντα», η λέξη Πάνορμος σημαίνει ότι παρέχει ιδιαίτερη ασφάλεια από παντός καιρού. Από την ίδια λέξη προέρχεται και η ονομασία του Palermo, σημερινής πρωτεύουσας της Σικελίας, της Magna Grecia (Μεγάλης Ελλάδας).
Στο μυχό αυτού του κόλπου βρίσκεται ένα από τα εννέα τα μοναστήρια της Σύμης αφιερωμένα στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, που από το όνομα Πάνορμος πήρε το όνομα Πανορμίτης και είναι ο πολιούχος του νησιού.
Ο ξενιτεμένος Συμιακός θεωρεί τον Πανορμίτη προστάτη του και σε κάθε δύσκολη στιγμή και αναποδιά της ζωής του ζητά τη βοήθεια του. Γι’ αυτό ο επισκέπτης του Μοναστηριού βλέπει τόσα τάματα και αφιερώματα, που προέρχονται από ξενιτεμένους Συμιακούς. Πολλοί συμπατριώτες μας εκδηλώνουν την αγάπη τους στον προστάτη τους δίνοντας για χάρη του το όνομα Μιχάλης ή Πανορμίτης στον πρωτότοκο γιο τους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ξενιτεμένων Συμιακών, που ταξιδεύουν χιλιάδες μίλια για να βαφτίσουν τα παιδιά τους στο Μοναστήρι και να τους δώσουν το όνομα του.
Συνάμα με τις ατομικές είναι και οι ομαδικές εκδηλώσεις σεβασμού προς τον Πανορμίτη. Οι ξενιτεμένοι Συμιακοί, στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες του κόσμου ίδρυσαν συλλόγους που ονομάζονται, κυρίως, Πανορμίτης ή Ταξιάρχης. Ο Συμιακός Σύλλογος της Ρόδου ονομάζεται Πανορμίτης όπως και του Πειραιά. Το «Συμαϊκό Βήμα», η εφημερίδα του Συλλόγου, έχει για έμβλημά της το μοναστήρι του Πανορμίτη και παλαιότερα η εφημερίδα «Συμαϊκά Νέα» είχε για έμβλημά της την εικόνα του Πανορμίτη.
Πανορμίτης ονομαζόταν ο Συμαϊκός Σύλλογος που υπήρχε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και «Πανορμίτειο Γυμνάσιο» το Γυμνάσιο που ίδρυσε ο Νικήτας Χαβιαράς στην χώρα του Νείλου (1927-38), όπως και αυτό που υπάρχει στην Σύμη.
Ταξιάρχης ονομάζεται ο Συμαϊκός Σύλλογος που βρίσκεται στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας και την ημέρα της γιορτής του, κατά το διάστημα της λειτουργίας και στην περιφορά της εικόνας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, οι κωδωνοκρουσίες της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας (Σίδνεϋ) αντικαθίστανται με μαγνητοφωνημένους ήχους από τις καμπάνες του Πανορμίτη.
Από το 1925-60, που υπήρχε ανθούσα Συμαϊκή παροικία στο Βελγικό Κογκό, οι Συμιακοί που έμεναν στην Kasenga έφτιαξαν μια μικρή εκκλησία που την ονόμασαν Πανορμίτη. Κάθε Κυριακή και γιορτή συγκεντρώνονταν σ’ αυτό το εκκλησάκι και έψαλλαν σχετικές ψαλμωδίες, ύμνους και τροπάρια ανάλογα με την περίπτωση και την ημέρα της γιορτής του Πανορμίτη έφερναν παπά από την Leopoldville για να λειτουργήσει.
Σ’ ένα προάστειο του Buenos Aires, το Remedios De Escalada, βρίσκεται σήμερα μια εκκλησία, που ίδρυσαν οι πρώτοι Συμιακοί μετανάστες που πήγαν στην Αργεντινή και την ονόμασαν San Miguel De Panormita προς τιμήν του Πανορμίτη της Σύμης. Είναι η πρώτη Ελληνορθόδοξη εκκλησία που ιδρύθηκε στην Νότιο Αμερική. Τα επίσημα εγκαίνιά της έγιναν το 1950 από τον τότε αρχιεπίσκοπο Βορείου και Νοτίου Αμερικής Μιχαήλ.
Εκτός των Συμιακών και οι άλλοι Δωδεκανήσιοι τιμούν τον Πανορμίτη που τον θεωρούν προστάτη των σφουγγαράδων, από όποιο μέρος της Ελλάδος και αν προέρχονται, όπως φαίνεται από τα τάματα που έχουν αφιερώσει στον μοναστήρι του Πανορμίτη. Ιδιαίτερα στην Κάρπαθο τιμάται και λατρεύεται ο Πανορμίτης όπως φαίνεται από την ακόλουθη μαντινάδα:
Ω Πανορμίτη Συμιακέ, που κατοικάς στη Σύμη,
Έλα και ευλόγησε, τ’ αντρόγυνο που γίνει.
και τρία από τα εξωκλήσια που είναι αφιερωμένα στον Αρχάγγελο Μιχαήλ (Πηγάδια, Βουτσά, Τρίστομο) ονομάζονται Πανορμίτης. Στην Κάσο, ο Γεώργιος και Άννα Παραλή Πανορμίτη ονόμασαν τον γιο τους.
Και εδώ στη Αμερική, με την ίδια ευλάβεια, οι Συμιακοί τιμούν και περιβάλλουν τον πολιούχο του νησιού. Πανορμίτη ονόμασαν τον πρώτο Συμαϊκό Σύλλογο που ίδρυσαν το 1916 στο Campbell Ohio. Το ίδιο και οι Συμιακοί που πήγαν στο Tarpon Springs ονόμασαν Ταξιάρχη τον Σύλλογο που ίδρυσαν το 1923 και Πανορμίτη το παρεκκλήσι που έκτισαν.
To 1975, βρισκόμενος σε διακοπές στο Daytona Beach FL, σταμάτησα σ’ ένα φημισμένο εστιατόριο θαλασσινών. Μπαίνοντας στο parking, με έκπληξη, μου είδα ένα κότερο παρκαρισμένο με την ονομασία «Σύμη». Η έκπληξή μου μετετράπη σε συγκίνηση, όταν μπαίνοντας στο εστιατόριο είδα πάνω στο τοίχο, για διακόσμηση, μια σωσίβιο κουλούρα καϊκιού με το όνομα «Πανορμίτης». Το εστιατόριο ήταν του συμπατριώτη μας Σωτήρη Κωνσταντινίδης, που το ίδιο βράδυ με κάλεσε για δείπνο στο σπίτι του.
Όσο πλησιάζει η 8η Νοεμβρίου, ο Συμιακός, όσο μακριά κι αν βρίσκεται από την Σύμη, με τη σκέψη του βρίσκεται κοντά στην Σύμη και στον Πανορμίτη. Κάθε χρόνο ο Συμαϊκός Σύλλογος της Νέας Υόρκης «Αίγλη», γιορτάζει την εορτή του πολιούχου του νησιού την Κυριακή που πέφτει πιο κοντά στις 8 Νοεμβρίου.
Έτσι και φέτος, την Κυριακή 2 Νοεμβρίου η «Αίγλη», γιόρτασε τον Πολιούχο του νησιού, με λειτουργία και αρτοκλασία στην εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης στην Αστόρια της Νέας Υόρκης, ιερουργούντος του πρωτοπρεσβυτέρου Ανάργυρου Σταυρόπουλου και στο ψαλτήρι ο εκ Νισύρου Σταύρος Χαρτοφύλης. Την γιορτή τίμησαν με την παρουσία τους ο Πρόεδρος του Συλλόγου Δημήτρης Κοντός με το ΔΣ και τα μέλη του Συλλόγου, αρκετοί άλλοι Δωδεκανήσιοι και φίλοι ομογενείς. Μεταξύ των Δωδεκανησίων παρευρέθηκαν ο πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας Νίκος Καρτάλης με το ΔΣ, η πρώην πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας Μαρία Μαραγκού, ο τέως πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας και δήμαρχος Νισύρου Χριστοφής Κορωναίος, η αντιπρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας και αντιπρόσωπος των Λερίων Αδαμαντία Μαρή, ο πρόεδρος των Κώων Μανώλης Σταμάτης και ο πρόεδρος των Πατμίων Μανώλης Δρίτσας.
Την ίδια μέρα και στην ίδια εκκλησία και λειτουργία η Δωδεκανησιακή Ομοσπονδία τέλεσε μνημόσυνο στην μνήμη των πρωτοπόρων Δωδεκανησίων της Αμερικής.
Στην συνέχεια στην αίθουσα «Ανδριώτη» της Αγίας Αικατερίνης, οι Σύλλογοι δεξιώθηκαν το εκκλησίασμα προσφέροντας καφέ, αναψυκτικά και άλλα παραδοσιακά εδέσματα.
Οι εορταστικές εκδηλώσεις της «Αίγλης», προς τιμήν του Πολιούχου της Σύμης, θα ολοκληρωθούν με γλέντι που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο στις 8 Νοεμβρίου στην αίθουσα «Ανδριώτη».
Η σύνθεση του ΔΣ της «Αίγλης» έχει ως εξής: Πρόεδρος: Δημήτριος Κοντός, Αντιπρόεδρος: Μαρία Παπαδοπούλου, Γεν. Γραμματέας: Ειρήνη Καρούσο, Ειδ. Γραμματέας: Μιχαλίτσα Τσαβαρή, Ταμίας: Μαρία Λαμάζη, Μέλη: Άλεξ Κωνσταντόπαις, Αικατερίνη Ζουρούδη, Τζένη Φοντάνα, Λευτέρης Ρομπέσης, Κωσταντίνος Τσαβαρής, Άννα Γουέμπερ, Γιάννης Τσουβαλάς, Ζωή Πήλιου.
Close to Tradition
Panormitis was celebrated by the Symians in America
By Manolis Cassotis
At the SW end of Symi, through a narrow strait you enter a spacious bay called Panormos and as Homer writes: “ατραπιτοί τε διηνεκέες λιμένες τε πάνορμοι πέτραι τ’ ηλίβατοι και δένδρεα τηλεθόωντα”, the word Panormos means that it provides special security in all weathers. The name of Palermo, today Sicily’s capital, of Magna Grecia (Greater Greece) comes from the same word.
In the cove of this bay is one of the seven monasteries of Symi dedicated to the Archangel Michael, who took the name Panormitis from the name Panormos and is the patron saint of the island.
The expatriate Symian considers Panormitis his protector and at every difficult moment and setback in his life he asks for his help. That is why the visitor to the Monastery sees so many vows and dedications, which come from expatriate Symians. Many of our compatriots express their love for their protector by giving the name Michael or Panormitis to their firstborn son for his sake. There are not a few cases of expatriate Symians who travel thousands of miles to baptize their children in the Monastery and give them his name.
Along with the individual ones, there are also group manifestations of respect for Panormitis. The expatriate Symians, in Greece and in other countries of the world, founded associations called, mainly, Panormitis or Taxiarchis. The Symian Association of Rhodes is called Panormitis as is the one of Piraeus. “Symaïko Vima”, the newspaper of the Association, has as its emblem the monastery of Panormitis and in the past the newspaper “Symaïka Nea” had as its emblem the image of Panormitis.
Panormitis was the name of the Symian Association that existed in Alexandria, Egypt, and “Panormitio Gymnasium” was the Gymnasium founded by Nikitas Haviaras in the country of the Nile (1927-38), as is the one that exists in Symi.
Taxiarchis is the name of the Symian Association located in Sydney, Australia, and on its feast day, during the liturgy and the procession of the icon of Archangel Michael, the ringing of the bells of the Holy Trinity Church (Sydney) is replaced with recorded sounds from the bells of Panormitis.
From 1925-60, when was a flourishing Symian community in the Belgian Congo, the Symians living in Kasenga built a small church which they called Panormitis. Every Sunday and feast day they gathered in this little church and sang relevant psalms, hymns and troparia depending on the occasion and on the feast day of Panormitis they brought a priest from Leopoldville to officiate.
In a suburb of Buenos Aires, Remedios De Escalada, there is today a church, founded by the first Symian immigrants who went to Argentina and named it San Miguel De Panormita in honor of Panormitis of Symi. It is the first Greek Orthodox church founded in South America. Its official inauguration took place in 1950 by the then Archbishop of North and South America Michael.
Apart from the Symians, and the other Dodecanese also honor Panormitis, who they consider the patron saint of sponge divers, no matter from where in Greece they come from, as is evident from the vows they have dedicated to the monastery of Panormitis. Panormitis is particularly honored and worshipped in Karpathos, where three chapels of those dedicated to Archangel Michael (Pigadia, Voutsa, Tristomo), are named Panormitis and as can be seen from the following hymn (in free translation):
Oh, Panormitis the Symian, who resides in Symi,
come and bless the couple that is getting married.
Also in Kasos, George and Anna Paralis named their son Panormitis.
And here in America, with the same reverence, the Symians honor and surround the patron saint of the island. They named Panormitis, the first Symian Association they founded in 1916 in Campbell Ohio. Likewise, the Symians who went to Tarpon Springs named the Association they founded in 1923 Taxiarches and the chapel they built Panormitis.
In 1975, while on vacation in Daytona Beach FL, I stopped at a famous seafood restaurant. As I entered the parking lot, I was surprised to see a sailboat parked there named “Simi”. My surprise turned to emotion when, upon entering the restaurant, I saw on the wall, for decoration, a life circle of a sailboat named “Panormitis”. The restaurant belonged to our compatriot Sotiris Konstantinidis, who invited me to his house for dinner that same evening.
As November 8th approaches, the Symian, no matter how far he is from Symi, is close to Symi and Panormitis in his thoughts. Every year, the Symian Association of New York “Aegle” celebrates the feast of the island’s patron saint on Sunday closest to November 8th.
So, this year, on Sunday, November 2nd, “Aegle” celebrated the Patron Saint of the island, with a service and “artoklasia” at the church of Saint Catherine in Astoria, New York, officiating the Protopresbyter Anargyros Stavropoulos, and with the psalter, Stavros Hartofylis from Nisyros. The celebration was honored with the presence of the President of the Association Dimitris Kontos with the Board of Directors and the members of the Association, several other Dodecanese and Greek American friends.
Among the Dodecanese, were the current president of the Dodecanese Federation, Nikos Kartalis, with the Board of Directors, the late president of the Dodecanese Federation, Maria Marangou, the former president of the Dodecanese Federation and mayor of Nisyros Christofis Koronaios, the vice president of the Dodecanese Federation and representative of Lerians Adamantia Mari, the president of Koans Manolis Stamatis, and the president of Patmians Manolis Dritsas.
On the same day and in the same church and service, the Dodecanese Federation held a memorial service in memory of the pioneers of the Dodecanese in America.
Afterwards, in the Andriotis hall of Saint Catherine, the Associations welcomed the congregation, offering coffee, refreshments and other traditional dishes.
The “Aegle’s” celebrations, in honor of the Patron Saint of Symi, will conclude with a feast that will take place on Saturday, November 8th, at “Andriotis” hall.
The composition of the Board of Directors of “Aegle” is as follows: President: Dimitrios Kontos, Vice President: Maria Papadopoulos, General Secretary: Irene Caruso, Special Secretary: Micalitsa Tsavaris, Treasurer: Maria Lamaze, Directors: Alex Constantopes, Ekaterini Zouroudi, Board Members: Jenny Fontana, Lefteris Rompesis, Konstantinos Tsavaris, Anna Weber, Giannis Tsouvallas, Zoe Pilios.
