ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Ο καθηγητής του Κολεγίου του Κουίνς Νίκος Αλεξλιου κατά την διάρκεια της συνέντευξης που παραχώρησε στην εφημερίδα “Αυγή” αναφέρθηκε στην επόμενη ημέρα της εκλογής του Τζο Μπάιντεν ως 46ου προέδρου των ΗΠΑ και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αμερική και όλος ο κόσμο.
Η συνένετευξη κέντρισε το ενδιαφέρον των συνεργατών και αναγνωστών μας, οι οποίοι μας προέτρεψαν για την αναδημοσίευσή της.
Παραθέτουμε το πλήρες κείμενο της συνένετυξης του Νίκου Αλεξίου στην εφημερίδα “Αυγή”.
Ο Μπάιντεν να αφήσει ένα παράθυρο δράσης στα αριστερά του
Ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι η θητεία του δεν θα είναι η τρίτη θητεία του Ομπάμα. Είναι προφανές ότι τα άτομα που έχει επιλέξει μέχρι σήμερα για να στελεχώσουν την κυβέρνησή του προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την προηγούμενη κυβέρνηση που ήταν αντιπρόεδρος. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσε να έκανε κάτι διαφορετικό και δεν νομίζω ότι θα μπορούσαμε να περιμένουμε κάτι διαφορετικό. Την ίδια στιγμή θέλει όμως να διαφοροποιηθεί.
Αυτό που ελπίζει ο προοδευτικός και αριστερός κόσμος και τα κινήματα που στήριξαν τον Μπάιντεν είναι να αφήσει ανοικτό ένα παράθυρο δράσης, το οποίο θα το έχει και ο ίδιος ανάγκη. Η αριστερά του Δημοκρατικού Κόμματος θα πρέπει τώρα να αναπτύξει τα προγράμματα , τις προτάσεις της κα να πάρει τις πρωτοβουλίες της. Υπάρχει μια αισιοδοξία ότι τα αριστερά αιτήματα θα έρθουν στην επιφάνεια και θα μπουν στην ατζέντα.
Μέχρι τις 20 Ιανουαρίου, που θα αναλάβει την προεδρία, ο δρόμος είναι μακρύς. Η μετάβαση δεν θα είναι εύκολη και ιδιαίτερα κάτω από αυτές τις οικονομικές και υγειονομικές συνθήκες. Μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα γίνονται πολλές ζυμώσεις. Οι προοδευτικές δυνάμεις συμμετέχουν μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα, που αποτελεί ένα μείγμα «Δημοκρατικών Κομμάτων». Πρέπει να περιμένουμε να ολοκληρωθεί η μετάβαση της προεδρικής εξουσίας για να ξεκινήσει να λειτουργεί το Δημοκρατικό Κόμμα ως πολιτικός οργανισμός που θα χαράξει την πολιτική της χώρας, για να δούμε και την κατάθεση των αιτημάτων από το πιο προοδευτικό τμήμα του και τα κινήματα.
Το οικολογικό για παράδειγμα αποτελεί ένα τεράστιο θέμα που ξεφεύγει από τις ανθρωπιστικές διαστάσεις του. Αυτή η Αριστερά και τα κινήματα φαίνεται ότι αναπόφευκτα θα συνδεθούν με το μαρξισμό, διακόσια χρόνια μετά τη γέννηση του Έγκελς, που είχε καταπληκτικές απόψεις σε ότι αφορά την οικολογία. Η επικαιρότητα του μαρξισμού είναι εμφανής και ο προοδευτικός κόσμος στις ΗΠΑ φαίνεται να οδηγείται σε αναλύσεις και ερμηνείες της κατάστασης με βάση τις μαρξιστικές θεωρίες, για την ανάγκη μιας υγιούς και ανθρωποκεντρικής οικονομίας και κοινωνίας.
Τα κινήματα αυτά θα πρέπει να παρέμβουν στη διαλεκτική σχέση της οικονομίας με την κοινωνία και να επανασυνδεθούμε με το μαρξισμό, για να δώσουν την ώθηση που πρέπει μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα.
Το μεγάλο στοίχημα είναι εάν το Δημοκρατικό Κόμμα μπορεί να το αντέξει. Οι ανισότητες είναι πολύ βαθιές και τρομερές μέσα στο σύστημα. Το ερώτημα του Δημοκρατικού Κόμματος και των κινημάτων είναι πως μπορούμε να συνυπάρξουμε με αυτό το ομοσπονδιακό κράτος σε ένα επίπεδο ισοτιμίας και ισονομίας για όλους, σεβόμενοι τη διαφορετικότητά μας.
Η μάχη ενάντια στον κορωνοϊό και την αντιμετώπιση της πανδημίας ανέδειξε τα τεράστια προβλήματα που είχε ο νεοφιλελευθερισμός στα θέματα της Υγείας, της Παιδείας, του κοινωνικού κράτους. Ο νεοφιλελευθερισμός και ότι είχε φέρει απογυμνώθηκαν. Είναι εμφανές σε όλους ότι θα πρέπει να ενισχυθεί η δημόσια Υγεία και η δημόσια Παιδεία. Είναι εμφανές ότι χωρίς μια αναβάθμιση της δημόσιας Υγείας δεν θα βρεθεί λύση στην πανδημία. Ποιος θα πάρει το εμβόλιο; Ποιο εμβόλιο; Πόσο θα κοστίζει; Η πανδημία ανέδειξε μέσα σε νέες συνθήκες μερικά από τα όρια του καπιταλισμού που βιώνουμε στην εποχή μας.
Ο νεοφιλελευθερισμός πρέπει να ανατραπεί το γρηγορότερο και σε αυτό θα μετρηθεί η αξία και η συμβολή των κινημάτων. Υπάρχει η αισιοδοξία ότι θα φέρουν αυτή την αλλαγή.
-Το Δημοκρατικό Κόμμα το καταλαβαίνει; Ας μην ξεχνάμε ότι ο Μπάιντεν ήταν αντιπρόεδρος όταν ο Ομπάμα έκανε ένα σημαντικό βήμα υπέρ της δημόσιας Υγείας…
Σίγουρα το καταλαβαίνουν, αλλά το θέμα είναι εάν θέλουν να προχωρήσουν. Ο Ομπάμα το καταλάβαινε, και αυτό φαίνεται και στο βιβλίο του, που αναφέρεται στις πιέσεις του γερμανικού κεφαλαίου και των ευρωπαϊκών ελίτ προς την Ελλάδα την περίοδο της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Η πολιτική κρίνεται στη δράση και όχι στις προθέσεις της κάθε κυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι ο Μπάιντεν θα πρέπει να κάνει κάτι και όχι να μείνει σε διακηρύξεις. Ο Ομπάμα είχε τις καλύτερες προθέσεις, αλλά δεν μπόρεσε να κάνει και πολλά πράγματα.
-Υπάρχουν όμως μεγάλες ανακατατάξεις στις ΗΠΑ…
Υπάρχει μια τεράστια δημογραφική αλλαγή και η μετάβαση δεν θα είναι από μόνη της πανάκεια. Η αμερικανική κοινωνία έχει αλλάξει πάρα πολύ το αγγλοσαξονικό της προφίλ, την αγγλοσαξονική κυριαρχία και την προτεσταντική κυριαρχία. Τώρα θα έχουμε ένα πρόεδρο που δεν είναι προτεστάντης, και μάλιστα ακραίος προτεστάντης. Σήμερα υπάρχει μια μεγάλη δημογραφική αλλαγή στη σύνθεση της αμερικανικής κοινωνίας και εκφράζεται δυναμικά και στα άτομα που εκλέχθηκαν ή θα αναλάβουν πολιτικές θέσεις στη νέα κυβέρνηση.
Οι Δημοκρατικοί ξέρουν ότι η δημογραφική αλλαγή από μόνη της δεν αποτελεί λύση και ότι πρέπει να υπάρξει πολιτική κινητοποίηση και εδώ μπαίνουν οι ευθύνες που αναλαμβάνουν η Αριστερά και τα κινήματα μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα.
-Πόσο θα βαρύνει το γεγονός ότι ο Μπάιντεν δεν θα έχει την πλειοψηφία στη γερουσία;
Οι Δημοκρατικοί περιμένουν με κομμένη την ανάσα τα τελικά εκλογικά αποτελέσματα, γιατί περιμένουν να δουν πόσους θα εκλέξουν στα δύο σώματα του κοινοβουλίου. Η κατάσταση είναι πολύ πιο δύσκολη και περίπλοκη, γιατί η κάθε Πολιτεία έχει το δικαίωμα να περνά δικούς της νόμους σε διάφορά θέματα και να παρακάμπτει τις αποφάσεις της κεντρικής κυβέρνησης. Εκεί που ο τραμπισμός έχει βαθιές ρίζες και ελέγχει τους κυβερνήτες θα υπάρξουν προβλήματα.
-Πως βλέπετε τις αντιδράσεις του Τραμπ και του κόσμου που τον στήριξαν;
Ζήσαμε την τελευταία πράξη του δικτατορίσκου. Το κεφάλαιο θέλει μια γενικότερη ισορροπία για να μην διαταράξει τον καταναλωτισμό, για να δυναμώσει τη γενικότερη ψυχολογία του τεράστιου στρατούς του, που αποτελείται από τους καταναλωτές. Μπορεί το ένα τοις εκατό να ελέγχει το μισό πλούτο της χώρας ή και παραπάνω, αλλά δεν μπορεί η ελίτ να μην εγγυάται την κοινωνική ειρήνη και την ομαλή πρόσβαση των καταναλωτών στα εμπορικά κέντρα. Οι ελίτ θέλουν την Black Friday και όχι ένα κλίμα ανωμαλίας, που προσπαθούσε να τροφοδοτήσει ο Τραμπ και οι ακροδεξιές και ρατσιστικές συμμορίες του. Το μεγάλο όπλο του κεφαλαίου είναι η πώληση προϊόντων και η ενδυνάμωση της ψυχολογίας του καταναλωτή και όχι να βάζει μια ομάδα οπλισμένων φανατικών σε μια γέφυρα για να κόβουν την κυκλοφορία.
Η εγωπάθεια και οι θεατρινισμοί του Τραμπ έφθασαν στο τέλος τους και αυτό το μήνυμα πρέπει να το πήρε και από τις ελίτ, πέρα από το ίδιο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Ο κόσμος που στήριξε φανατικά τον Τραμπ δεν είναι ενσωματωμένος με τις αντιλήψεις της αμερικανικής δημοκρατίας και θα συνεχίσει να έχει αυτή την αμοιβαία σχέση με τον τραμπισμό. Αλλά η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να έχει μια ενωτική πολιτική με τον απλό ψηφοφόρο του Τραμπ. Ας μην ξεχνάμε ότι το κυρίαρχο λόμπι των όπλων, που εκφράζεται από τον εθνικό σύλλογο κατοχής όπλων NRA, χρηματοδότησε τον ίδιο τον Τραμπ και τον Μπάιντεν με αποτέλεσμα η διαστρεβλωμένη αντίληψη για την αυτοπροστασία διαμέσου της οπλοκατοχής να εκφράζεται και στα δύο κόμματα. Πως θα χτυπήσεις αυτό το λόμπι και θα αλλάξεις την κατάσταση όταν το ίδιο το λόμπι σε χρηματοδοτεί;
Αυτή είναι η διαπλεκόμενη και η θεσμική διαφθορά των αμερικανικών ελίτ και λόμπι. Η απαξίωση της πολιτικής και των πολιτών τα τελευταία χρόνια είναι και ευθύνη των δύο κομμάτων.
-Με περισσότερα από 2.500 θύματα σε ένα 24ωρο πως μπορεί ο κόσμος να νομίζει ότι μπορεί να μετακινείται την Ημέρα των Ευχαριστιών;
Εμφανίζονται ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης και ο ρόλος των παραδόσεων. Ο κόσμος θέλει να συνεχίσει μια παραδοσιακή και κλασσική συνήθεια. Υπάρχει όμως και η ανάγκη συνέχισης της ζωής. Δεν είναι όλα αρνητικά. Βλέπουμε μέσα από αυτό την ανάγκη που έχει η άνθρωπος για συνεργασία, συμμετοχή, κοινωνικότητα, επαφές με τους ομοίους του.
Η αλλοπρόσαλλη πολιτική του Τραμπ, των κυβερνητών και των υψηλών κλιμακίων της κυβέρνησης ή άλλων υπεύθυνων, ακόμη και από τον ιατρικό κόσμο, από τον οποίο δεν έλειψαν κατάπτυστες αναφορές χωρίς στοιχεία, οδήγησε πολύ κόσμο να υποβαθμίσει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Μέσα σε αυτό το αλλοπρόσαλλο χάος ο κόσμος αναζητά προσωπικές λύσεις με αποτέλεσμα να βλέπουμε την κοινωνία απροστάτευτη. Η κυβέρνηση και οι υπεύθυνοι έφεραν τον κόσμο σε ένα τεράστιο αδιέξοδο με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζει κανείς ποιο είναι το σωστό και πιο το λάθος και να υποτιμά τον κίνδυνο.
Την ίδια στιγμή υπάρχει ένας βομβαρδισμός προσφορών για εισιτήρια, για καταλύματα, την εστίαση, δωρεές μπόνους, με αποτέλεσμα το οικονομικό δέλεαρ να αποπροσανατολίζει περισσότερο τον κόσμο για τους κινδύνους της πανδημίας.
-Υπάρχει και ένα θέμα παιδείας του κόσμου…
Στις συνθήκες της πανδημίας καταγράφεται μια νέα υποβάθμιση της δημόσιας Παιδείας, που θα έχει άμεση σχέση με τη συμπεριφορά των ανθρώπων στο μέλλον. Σήμερα όχι μόνο αναδεικνύονται οι τεράστιες ανισότητες, αλλά συνεχίζει να εισχωρεί παραπάνω η ιδιωτική πρωτοβουλία μέσα στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα και κυρίως στα Πανεπιστήμια. Οι συνθήκες της πανδημίας οδηγούν τη δημόσια Παιδεία και τις άλλες κοινωνικές ή μη δημόσιες υπηρεσίες σε μια μεγαλύτερη σύνδεση και εξάρτηση από τον ιδιωτικό τομέα.
-Τελικά η παγκοσμιοποίηση εξαφανίζει την έννοια του κράτους – έθνους;
Σήμερα βλέπουμε τις νομαδικές ελίτ του κεφαλαίου να αποδιοργανώνουν αυτές τις έννοιες. Οι νέες συνθήκες της πανδημίας βοηθούν τη νομαδικότητα του κεφαλαίου και τη σύνδεση και τη διαπλοκή του με το κάθε κράτος. Όταν ο Μπάιντεν μιλάει για παγκόσμια ειρήνη μιλάει ίσως για τη νέα μορφή παγκοσμιοποίησης ή διαπλοκής που θα επιδιώξει ή μείωσης της κυριαρχίας της αυτόνομης οντότητας των κρατών;
Ο κοινός εχθρός είναι η πανδημία και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να παίρνουν κάποια μέτρα διαρκώς πιο αυταρχικά με περισσότερους περιορισμούς των συλλογικών και ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων.
Οι νέες γενιές των Millennials, που μεγάλωσε στην υποτιθέμενη μεγάλη ανάπτυξη και την εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας, δώσανε πολύ εύκολα τα προσωπικά τους δεδομένα, γιατί με το GPS ξέρουν ανά πάσα στιγμή που βρίσκονται ή ακόμη χειρότερα με τον Μπους και τον Τσέινι είχαμε το νόμο για την ασφάλεια που καταστρατήγησε κάθε ατομική ελευθερία επιτρέποντας συλλήψεις χωρίς δικηγόρους και εξαφανίσεις ανθρώπων. Οι νέες μορφές κυριαρχίας της εξουσίας έχουν νέα σύνθεση, γιατί το κεφάλαιο και η εξουσία προσαρμόζονται σχεδόν αμέσως. Για αυτό πρέπει να ανατρέξουμε ίσως στο Μαρξ για τις αντιφάσεις του κεφαλαίου και τη δυνατότητά του να επιβιώνει, γιατί προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες.
Αντίθετα, οι ρυθμοί προσαρμογής των εργαζομένων, των συνδικάτων, των κινημάτων και της Αριστεράς είναι πολύ πιο αργοί. Στις ΗΠΑ μιλάμε συνεχώς για τους νεκρούς από την πανδημία και παρόλο που είναι σωστό ξεχνάμε ότι υπάρχουν 60 εκατομμύρια άνεργοι, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν παίρνουν πια ούτε ένα επίδομα. Η ανεργία βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα από την κρίση του 1929. Βλέπουμε τη συνεχή απαξίωση της εργατικής τάξης, των εργαζομένων και γενικότερα της εργασίας. Εάν αναλογιστούμε ότι στις ΗΠΑ υπάρχουν τουλάχιστον 150 εκατομμύρια εργαζόμενοι ούτε το 10% από αυτούς δεν ανήκει σε ένα συνδικάτο. Πως θα μπορέσει ο εφεδρικός στρατός των ανέργων να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσής του; Να εκφραστεί, να αμυνθεί και να διεκδικήσει;
Ο Μπάιντεν θα προσπαθήσει να απορροφήσει από τα μέσα αυτή την κρίση. Ο τραμπισμός ήταν η αμερικανική έκδοση του θατσερισμού και της επίθεσης στα συνδικάτα. Ποιος θα αγωνιστεί για κοινωνική ασφάλιση και καλύτερες αμοιβές και ποιος θα απεργήσει για να έχει ένα καλό νοσοκομείο;
Για αυτό χρειάζεται η σύνδεση αυτών των κινημάτων με το μαρξισμό και τους εργαζόμενους και όχι με την παλιά έννοια του εργοστασίου, αλλά με τις νέες συνθήκες της εργασίας. Η νέα γενιά που βγαίνει από τα Πανεπιστήμια δεν φαίνεται να έχει προοπτικές εργασίας. Η κοινωνία μας καταρρακώνεται από την απαξίωση της εργασίας. Πρέπει να βρούμε τη γλώσσα και τα αναλυτικά εργαλεία σαν Αριστερά για να αντιληφθούμε τις αλλαγές και να επικοινωνήσει η Αριστερά με αυτόν τον κόσμο και να τον κινητοποιήσει.
-Ο Σάντερς μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο;
Ο ίδιος δήλωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στην κυβέρνηση. Η κληρονομιά του είναι σημαντική και παρόλο που τη θεωρούμε σοσιαλιστική πρέπει να κάνει ένα βήμα πιο αριστερά, γιατί προτείνει λύσεις για ορισμένα προβλήματα που αφορούν τις οικονομικές ανισότητες, αλλά δεν φθάνει μέχρι τις αιτίες του κακού. Η κληρονομιά του αποτελεί ένα πρώτο βήμα. Από το οποίο πρέπει να ξεκινήσουν τα νέα κινήματα για να προχωρήσουμε σε μια πιο δίκαιη κοινωνία.
